نقد و تحلیل غزلهای فیض کاشانی

thesis
abstract

ملّا محسن فیض کاشانی از برگزیده فلاسفه، علماء، حکماء، عرفا، اهل حدیث و شعرای روزگار صفوی یعنی قرن یازدهم هجری قمری است وی در دوران زندگی هشتاد و چهار ساله خود، نشان های ارزنده ای از تفحّص و اهتمام ورزی در علوم قرآنی و احادیث و اشعار عرفانی و بر جای گذاشته است فیض کاشانی یکی از پرتلاش ترین عالمان شیعی مذهب عصر صفوی است که آثار بی شمار و گوناگونی به رشته تحریر کشانده و به سبب تنوّع و بار علمی خاص در علوم قرآنی، حدیث، فلسفه و عرفان قابل تحسین و در خور تقدیر است این بزرگ زاده جامعه علوم دینی به واسطه تأکید بسیار بر احتراز از قدرت، با آنکه در آن روزگار بیشتر عالمان شیعی به حاکمان صفوی نزدیک بودند، فیض به دور از اندیشه رشد و توفیق و دریافت منصب دولتی، وقت خویش را در راه اکتساب علوم دینی و مطالعه آثار بزرگان صرف کرد و نتیجه آن شد که آثار ارزنده و در خور تحسین که امروزه فرا راه علاقه مندان به کسب دانش و علوم اسلامی است، از خود باقی گذاشت فیض آموزه های فلسفی و عرفانی را بجدّ و با تلاشی شگفت و غیر قابل وصف از استادان فرهیخته زمانش، فراگرفت و هر از گاه به حدیث و مشرب اخباریان تعلّق خاطر نشان می داد تا اینکه استادش دار فانی را وداع گفت او پس از رحلت صدر المتألّهین از این جهان ناماندگار، در فراق و درد هجران و جدایی از استاد و مدد رسان خود، به تألیف آثار روایی روی آورد و آن دید انتقادی و عقلی در حدیث، به مقدار قابل توجّهی افول کرد و رنگ باخت و هر چند لایه های ذهنی حکمت خود را کنار نگذاشت امّا این تأثیر در آثار پس از دهه شصت از حیات فیض سبب شد تا رنگ و روی مباحث عقلی کمتر دیده شود فیض در غزل به طرح مباحث عرفانی پرداخته و شور و نشاط حاصل از اکتساب علوم دینی و معرفت الهی را در جامه کلام آورده و دیوانی بالغ بر سیزده هزار بیت بر این محور کلامی از خود به جا گذاشته است زبان شعری وی آراسته از جمیع عناصر تشکیل دهنده سبک عراقی است و این خود عاملی شده تا اندیشه، مضامین و ساختار فکری خود را در موازات اندیشه های سترگ اسطوره های این سبک، یعنی مولوی و حافظ قرار دهد و مباحث و مضامین عرفانی را در قالب غزل بکشاند از نظر اوزان عروضی، اغلب غزلیّات فیض شاکله اوزان و بحور عروضی غزلیّات حافظ را دارد و این بیشتر به خاطر تضمین گویی و نظیره سرایی از غزلیّات او توسّط فیض است از نظر صنایع ادبی آنچه در غزل فیض چهره ای باهر دارد از صناعات بدیعی لفظی و معنوی؛ جناس و انواع آن، تضاد و ایهام و در حوزه بیان استفاده از تشبیه و مجاز غالب بر دیگر آرایه هاست در دیوان اشعار فیض وجود لغات و اصطلاحات علومی چون موسیقی، نجوم و زرگری نشان از شناخت سطحی او دارد امّا وجود ترکیبات و اصطلاحات فلسفی، عرفانی و علوم کلامی نشان از عمق آگاهی فیض از این علوم فاخر است. کلمات کلیدی فیض کاشانی، نظم فارسی دور? صفوی، غزل سرایی، فلسف? اسلامی، تصوّف، عرفان، بلاغت

First 15 pages

Signup for downloading 15 first pages

Already have an account?login

similar resources

نقد و بررسی مبانی فیض کاشانی در تأویل آیات قرآن

از دیرباز درک معانی باطنی قرآن در کنار معانی ظاهری و به تعبیری گرایش به تأویل همراه تفسیر، در کانون توجه اندیشمندان این حوزه قرار داشته است. در این میدان فیض کاشانی با اندوخته‌های فلسفی ـ عرفانی از یک سو و بهره‌های قرآنی ـ حدیثی از سوی دیگر، تفسیر روایی خود را بر اساس تأویل باطنی آیات سامان داده است. وی تأویل را فراتر از مدلول لفظ و به مثابه معانی حقیقی و روح و باطن الفاظ می‌داند. تأویلات فی...

full text

مکتب فلسفی فیض کاشانی

فیض کاشانی یکی از معدود عالمان شیعی است که با داشتن دیدگاهی مبتنی بر حدیث در فقه (اخباریگری)، بینش فلسفی با گرایش به حکمت متعالیه و عرفان و تصوّف دارد. این مقاله پس از بررسی مکتب فلسفی او، به پاسخ این سؤال می‌پردازد که چگونه فیض میان اخباریگری و حکمت متعالیه و عرفان و تصوّف جمع کرده است. آیا او شخصیتی چند وجهی است یا به گونه‌ای میان رشته‌ای بین حکمت و عرفان و اخباریگری عمل کرده و از هر یک از آنها...

full text

خاندان فیض کاشانی

این نوشتار در واقع به منظور تجلیل از مقام علمی، فرهنگی، آموزشی و پژوهشی جناب آقای دکتر علیرضا فیض، استاد بلند مرتبه و مدیر گروه آموزشی فقه و حقوق اسلامی دانشگاه تهران، که پس از 43 سال خدمات با ارزش آموزشی و پژوهشی، در آغاز سال جاری به افتخار بزرگ بازنشستگی نائل آمده اند، تهیّة گردیده است. بخشی از آن به خامة مبارک استاد و بخشی از آن برپایة بیانات شفاهی ایشان بخشهای دیگر به همّت جناب آقای دکتر باق...

full text

فقه اخلاقی تربیتی فیض کاشانی

فقه‌الاخلاق و فقه‌التربیه رویکردی میان‌رشته‌ای است که در آن گزاره‌های فقهی نگاهِ اخلاقی تربیتی بررسی می‌شود و علاوه بر اینکه حکم فقهی مسئله تربیتی بیان می‌شود، برای احکام فقهی تحلیل‌های اخلاقی تربیتی ارائه می‌گردد و تعامل و ارتباط فقه و اخلاق و تربیت در عرصه‌های گوناگون نشان داده می‌شود و با استفاده از احکام فقهی اخلاقی، نظام‌سازی اخلاقی به وجود می‌آید. فیض کاشانی دانشور برجستة جهان اسلام به دلی...

full text

سلوک فکری فیض کاشانی

معرفت برهانی یعنی راهی که فیلسوف برای شناخت اشیا طی کرده و معرفت وحیانی یعنی چیزی که مؤمنان به ادیان با تمسّک به ظواهر متون دینی به آن می‌رسند. نیل و وصول به حقایق از راه سیر و سلوک باطنی، آن‌چنان که عارفان و سالکان به آن دست می‌یابند، راه‌های شناخت و معرفت اشیاست. امّا جمع میان این راه‌ها و پایبندی به نصوص دینی و برهان‌های عقلی و سیر و سلوک معنوی و اعتقاد به یگانگی آن‌ها چیزی است که در میان عالم...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


document type: thesis

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه یزد - دانشکده ادبیات

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023